NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP, HƯỚNG ĐI ĐÚNG ĐẮN ĐỂ PHÁT TRIÊN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG TẠI TỈNH SƠN LA

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HỢP TÁC XÃ  NÔNG NGHIỆP, HƯỚNG ĐI ĐÚNG ĐẮN ĐỂ PHÁT TRIÊN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG TẠI TỈNH SƠN LA

ThS. Đỗ Thị Hải

                             Giảng viên Khoa Nhà nước và pháp luật – Trường Chính trị tỉnh

Theo báo cáo số 359/BC-UBND ngày 30 tháng 8 năm 2020 của Uỷ ban nhân dân tỉnh Sơn La tổng kết 03 năm thực hiện Quyết định số 461/QĐ-TTg ngày 27/4/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển 15.000 hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp hoạt động có hiệu quả đến năm 2020 trên địa bàn tỉnh Sơn La tính đến thời điểm báo cáo có 583 Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp, liên hiệp hợp tác xã là 6 LHHTX, trong đó ngừng hoạt động 54 HTX; thành lập mới, hợp nhất đăng ký mới 114 HTX, giải thể trong 03 năm là 7 HTX. So với thời điểm 31/12/2017 tăng 249 HTX (tăng 174,5 % so với năm 2017); Số Liên hiệp HTX tăng 3 LHHTX so với năm 2017 (tăng 200% so với năm 2017, số hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã hoạt động trên các lĩnh vực: Trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thuỷ sản, nước sạch nông thôn, nông nghiệp tổng hợp. Trong đó: có 184 HTX nông nghiệp có tổ chức dịch vụ tiệu thụ sản phẩm cho các thành viên; 86 HTX nông nghiệp tham gia liên kết; 28 HTX nông nghiệp sở hữu sản phẩm OCOP; 174 HTX ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Tính đến hết ngày 31/12/2020 có 60% số HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả so với mục tiêu đề ra. Phát triển HTX nông nghiệp đang là hướng đi hết sức đúng đắn và hợp lý với điều kiện đất dốc như tỉnh Sơn La để phát triển nông ngiệp bền vững.

Điển hình như HTX Phương Nam, xã Lóng Phiêng, huyện Yên châu được thành lập tháng 10 năm 2016 với 10 thành viên là các trạng trại. Khoa Nhà nước và Pháp luật trường Chính trị tỉnh Sơn La và lớp Trung cấp lý luận chính trị Hành chính khoá X.12 huyện Phù Yên đã có chuyến nghiên cứu thực tế tại trang trại của anh Nguyễn Đức Tình – chủ trạng trại nhãn tại xã Lóng Phiêng thuộc hợp tác xã Phương Nam vào một buổi sáng đầu tháng 9 năm 2020. Được biết đây là một trang trại điển hình trong 10 trang trại liên kết của Hợp tác xã Phương Nam, với diện tích rộng hơn 7 ha trồng chủ yếu là nhãn ghép. Trong vường nhãn rộng mênh mông là những cây nhãn sai trĩu quả, quả nào quả ấy to như ngón chân cái, mọng nước và ngọt lừ. Chỉ tính riêng trang trại của anh Nguyễn Đức Tình trong năm 2018 đã xuất khẩu sang Mỹ 1 tấn nhãn, năm 2019 xuất khẩu sang Trung Quốc 100 tấn. Ông chủ trang trại với đôi mắt sáng và nụ cười rộng mở cười hiền từ, chân thành kể: “Để tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm, ông đã được Ban Giám đốc hợp tác xã khuyến khích đi chào hàng ở rất nhiều hội chợ thương mại như hội chợ OCOP Quảng Ninh, hội chợ OCOP Sài Gòn, Ban Giám đốc HTX cùng nhau bàn bạc tìm hướng đi, xây dựng kế hoạch sản xuất phù hợp với đặc điểm của từng trang trại, lựa chọn các loại cây trồng thích hợp với điều kiện thổ nhưỡng, nhu cầu thị trường, đặc biệt chú trọng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP”. Hiện nay HTX Phương Nam đang trồng các loại cây ăn quả chủ yếu gồm nhãn, xoài, chuối. Trong đó 100 ha đã thu hoạch, sản lượng bình quân đạt 1000 tấn các loại. Bên cạnh đó HTX còn  phát triển chăn nuôi lợn, cung cấp giống cho người dân trong và ngoài xã. Từ hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX đã đem lại nguồn thu đáng kể cho khoảng hơn 100 lao động thời vụ và tạo việc làm ổn định cho 40 lao động thường xuyên, thu nhập bình quân đạt 1.7 tỷ - 2 tỷ đồng/thành viên/năm. Năm 2019 giá trị tổng thu của HTX từ hoạt động trồng trọt và chăn nuôi là 47 tỷ, lợi nhuận là 18 tỷ.

          Mô hình của HTX Phương Nam là một trong rất nhiều mô hình HTX đang phát triển của tỉnh Sơn La. Gần đây số lượng các HTX ở tỉnh tăng nhanh qua các năm, để giúp các HTX hoạt động hiệu quả tỉnh Sơn La đã có nhiều giải pháp hỗ trợ, khuyến khích các HTX nông nghiệp phát triển sản xuất, tạo thêm nhiều việc làm và nâng cao thu nhập cho nhiều hộ dân khu vực nông thôn. Để giúp đỡ các HTX trên địa bàn tỉnh, Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách huy động mọi nguồn lực hỗ trợ các HTX, nhất là các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp; khuyến khích tạo điều kiện thúc đẩy phát triển HTX mới, tăng cường tính tự chủ, khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của HTX. Hằng năm tổ chức bồi dưỡng nguồn nhân lực cho HTX theo Chương trình quốc gia xây dựng nông thôn nới, qua đó góp phần tạo lòng tin, đồng thuận tham gia vào thực hiện các mục tiêu phát triển nông thôn.

          Giai đoạn 2018-2019, tỉnh Sơn La đã hỗ trợ hơn 8,7 tỷ đồng cho 96 doanh nghiệp, HTX thực hiện mô hình liên kết sản xuất; hỗ trợ 10 tỷ đồng để duy trì, phát triển 144 chuỗi cung ứng thực phẩm nông sản, thuỷ sản an toàn; thực hiện đưa 13 trí thức trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng về làm việc có thời hạn tại các HTX nông nghiệp, tạo điều kiện cho các HTX tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ trong và ngoài tỉnh như: Tuần lễ nông sản an toàn tại Siêu thị Big C Hà Nội, Hội chợ thương mại, nông sản an toàn và xuất khẩu tỉnh Sơn La; các hội chợ, tuần hàng giới thiệu nông sản tại các siệu thị ở các tỉnh thành phố (Hà Nội, Lào Cai, Hải Phòng, Lạng Sơn, Thanh Hoá...). Thông qua hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường đã tạo điều kiện cho các HTX quảng bá, giới thiệu sản phẩm hàng hoá đến thị trường các tỉnh bạn, tạo cơ hội giao thương, liên kết hợp tác kinh doanh, mở rộng thị trường tiêu thụ. Nhờ  thực hiện có hiệu quả các giải pháp nên các HTX nông nghiệp không ngừng phát triển, chất lượng và hiệu quả hoạt động ngày càng được nâng lên.

          Qua 5 năm phát triến các HTX và thực hiện các giải pháp tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh, trọng tâm là tạo mối liên kết giữa Nhà nước – doanh nghiệp – nhà nông – nhà khoa học; khuyến khích và hỗ trợ thành lập các HTX nông nghiệp, ưu tiên phát triển nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm nông nghiệp sạch và an toàn, tập trung xây dựng thương hiệu sản phẩm nông nghiệp; thu hút các tạp đoàn doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến nông sản; quảng bá tiêu thụ và xuất khẩu nông sản... Những quyết sách đúng, trúng và quyết tâm mạnh mẽ đã tạo cho ngành nông nghiệp tỉnh Sơn La có bước tiến vượt bậc, trở thành điểm sáng của ngành nông nghiệp cả nước.

          Để ưu tiên phát triển cho các HTX nông nghiệp, nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách của tỉnh đã được ban hành và triển khai thực hiện hiệu quả, nhất là chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; chủ trương chuyển đổi từ trồng cây lương thực kém hiệu quả sang trong cây ăn quả trên đất dốc; thực hiện cải tạo vườn tạp, nâng cao năng suất, chất lượng vườn quả bằng việc ghép và cải tạo giống mới có năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao; đưa các giống cây ăn quả vào sản xuất, như: Nhãn chín muộn, xoài Đài Loan, mận, chanh leo, bơ, hồng giòn, cam, bưởi. Hoạt động trên đã đem lại hiệu quả rõ rệt, tạo bước đột phá trong sản xuất nông nghiệp, góp phần thay đổi tư duy và phương thức sản xuất, từng bước nâng cao thu nhập và đời sống của người dân. Cây trồng chủ lực được đầu tư, gắn với tìm kiếm mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao hiệu quả kinh tế. Từ đó mở rộng diện tích cây ăn quả của các HTX, đến năm 2020 diện tích cây ăn quả và cây Sơn Tra toàn tỉnh đặt hơn 80.500 ha, tăng 311% so với năm 2015, đạt 400% mục tiêu kế hoạch  và là tỉnh có diện tích cây ăn quả lớn thứ 2 cả nước. Diện tích cây công nghiệp lâu năm tiếp tục phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá, trong đó, mía 8.870 ha, chè 5.158 ha ,cà phê 17.202 ha. Có 144 chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn; xuất khẩu được 16 mặt hàng nông sản sang thị trường 12 nước, gồm: Trung Quốc, Úc, EU, Mỹ, Nhật...

          Ưu tiên phát triển cho các HTX là một trong những định hướng quan trọng cùng với nhiều định hướng khác, đảm bảo các sản phẩm nông nghiệp sạch và an toàn là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong những năm gần đây. Tỉnh Sơn La đã tích cực chỉ đạo các cơ quan chức năng tập huấn, chuyển giao kỹ thuật phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; hỗ trợ các hộ dân ghép, cải tạo hàng chục nghìn ha cây ăn quả; nhân giống bằng phương pháp cấy mô tế bào các loại hoa hồng, hoa lan, hoa tuylip Hà Lan... Lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt, béc phun tiết kiệm nước gần 500 ha hoa, dược liệu, nấm, cà phê, chè, cây ăn quả, ra các loại. Nhiều doanh nghiệp, HTX nông nghiệp đã ứng dụng phát triển công nghệ chuồng kín, công nghệ tự động hoá toàn bộ hoặc một số khâu trong chăn nuôi trang trại tập trung.

          Đặc biệt tỉnh Sơn La đã triển khai chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển các chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Các doanh nghiệp đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến gắn với vùng nguyên liệu như: Nhà máy chế biến sữa, Nhà máy chế biến đường, Nhà máy chế biến sâu tinh chế cà phê, 2 nhà máy chế biến tinh bột sắn, Nhà máy chế biến chanh leo, rau, củ, quả xuất khẩu, Nhà máy chế biến cao su Sơn La và Nhà máy chế biến rau củ, quả sấy khô của tập đoàn ICFOOD... Đến nay toàn tỉnh đã có 19 chuỗi nông sản, gồm: Rau quả, cà phê, chè, thịt lợn, thuỷ sản và mật ong an toàn; có hơn 9780 ha cây trồng áp dụng VietGAP, GloboGAP; 18 sản phẩm mang địa danh của tỉnh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ và đã có thương hiệu, như: Chè San tuyết Mộc Châu, cà phê Sơn La, nhãn Sông Mã, cam Phù Yên... bên cạnh đó tỉnh Sơn La đã triển khai sản xuất 11 sản phẩm nông nghiệp hữu cơ tại các huyện, hợp tác xã, hộ gia đình hưởng ứng...

          Từ sản xuất manh mún, sản lượng thấp, chất lượng nông sản thấp, tỉnh Sơn La đã có bước phát triển ngoạn mục trong thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tái cơ cấu cây trồng, tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đưa Sơn La trở thành tỉnh có vùng cây ăn quả đúng thứ 2 của cả nước. Trước đây rất ít khách hàng biết đến các sản phẩm nông nghiệp của Sơn La, giờ chỉ cần gõ cụm từ “Nông sản Sơn La” trên trang Google trong vòng 1 vài giây đã hiện thị ít nhất 58.500.000 kết quả tìm kiếm về cụm từ này, nhất là đối với hoa quả và rau an toàn Sơn La. Việc phát triển vùng sản xuất đi đôi với cải thiện chất lượng sản phẩm và có những chính sách hỗ trợ sản xuất, quảng bá thương hiệu, chọn được các sản phẩm chủ lực để quảng bá, đặc biệt là hỗ trợ các HTX phát triển. Tỉnh Sơn La đã có những chủ trương đúng, trúng và có hiệu quả kịp thời, góp phần đưa lĩnh vực nông nghiệp trở thành thế mạnh trong phát triển kinh tế của Sơn La.