Phòng, chống bệnh chủ quan trong cán bộ, đảng viên góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch (Kỳ 1)
Chủ quan thuộc về ý thức của con người. Chủ quan được ví như một căn bệnh, nhất là đối với cán bộ, đảng viên một khi mắc phải căn bệnh này nếu không phát hiện, ngăn chặn, sửa chữa và khắc phục kịp thời thì hậu quả của nó gây ra rất nặng nề, nhẹ thì mắc khuyết điểm, lớn hơn nữa là ảnh hưởng trực tiếp đến thành quả của cách mạng và chủ quan là một trong những nguyên nhân trực tiếp đe doạ sự tồn vong của Đảng và chế độ.
Chủ quan thuộc về ý thức, ý chí của con người. Nói cách khác chủ quan là cách nhìn nhận hành động thể hiện ý chí, quan điểm cá nhân trong sự vật, sự việc. Trong cuộc sống nếu chúng ta suy nghĩ và hành động giản đơn, nóng vội, bất chấp quy luật khách quan… là do chúng ta chủ quan. Kết quả là hỏng việc. Trong công tác nếu cán bộ, đảng viên xem thường lý luận, xa rời thực tiễn, không gắn lý luận với thực tiễn, vi phạm các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, lạm dụng chức quyền được giao,… cũng là do cán bộ, đảng viên chủ quan. Kết quả là không hoàn thành nhiệm vụ.
Chủ quan được xem như một căn bệnh và căn bệnh này phải được chữa trị tận gốc. Thực tế nếu tổ chức hoặc cá nhân mắc phải căn bệnh này mà không được phát hiện, ngăn chặn, sửa chữa kịp thời thì hậu quả do nó gây ra rất nặng nề. Đối với Nhân dân, nhẹ thì hỏng việc mà lớn hơn nữa là ảnh hưởng trực tiếp đến thành quả lao động. Đối với cán bộ, đảng viên, nhẹ thì không hoàn thành nhiệm vụ được giao, bị xử lý kỷ luật, nặng hơn nữa là tiếp tay cho thế lực thù địch, phá hoại thành quả của cách mạng, tổn hại đến uy tín, thanh danh của Đảng. Còn đối với Đảng, khi mắc phải căn bệnh này nhẹ thì có khuyết điểm trước Nhân dân, làm mất niềm tin của Nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, lớn hơn nữa là Đảng mất vai trò lãnh đạo và chế độ xã hội chủ nghĩa sụp đổ.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định chủ quan là một căn bệnh và Người chỉ rõ nguyên nhân vì đâu sinh ra, cũng như cách khắc phục căn bệnh này. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” xuất bản tháng 10 năm 1947, Người nhận định: “Mỗi chứng bệnh gây ra do nhiều nguyên nhân. Nhưng kết quả nó đều làm cho người ta ốm yếu. Nguyên nhân của bệnh chủ quan là: kém lý luận, hoặc khinh lý luận, hoặc lý luận suông”[1]. Và Người yêu cầu: “phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế. Phải chữa cái bệnh kém lý luận, khinh lý luận và lý luận suông”[2]. Vì hậu quả do căn bệnh chủ quan gây ra rất nặng nề nên yêu cầu đặt ra là mỗi cán bộ, đảng viên tuyệt đối không để mình mắc phải bệnh chủ quan và nếu mắc phải căn bệnh này phải kiên quyết sửa chữa, khắc phục.
2. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phòng, chống bệnh chủ quan trong cán bộ, đảng viên
Nhận thức đúng đắn, quán triệt sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chủ quan, nguyên nhân và cách khắc phục bệnh chủ quan. Đảng ta, trong quá trình lãnh đạo cách mạng luôn coi trọng công tác phòng, chống và khắc phục có hiệu quả biểu hiện chủ quan của cán bộ, đảng viên. Tại Đại hội XIII của Đảng, khi đánh giá về một số hạn chế của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã nhận định “Những hạn chế, khuyết điểm trong quá trình thực hiện Nghị quyết Đại hội XII có nguyên nhân khách quan, song trực tiếp và quyết định nhất là do nguyên nhân chủ quan”[3]. Như vậy, những hạn chế, khuyết điểm của cấp uỷ, tổ chức đảng, của cán bộ, đảng viên là do chủ quan.
Từ chủ quan của cán bộ, đảng viên dẫn đến những yếu kém, khuyết điểm. Từ yếu kém, khuyết điểm phải chỉnh đốn, khắc phục. Song, chỉnh đốn, khắc phục những yếu kém, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên được thực hiện bằng nhiều phương thức khác nhau, như thông qua tự phê bình và phê bình; kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng của Đảng, tự giác nêu gương…. Trong đó vấn đề cơ bản, tiên quyết nhất chính là tự giác nêu gương của cán bộ, đảng viên; thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình và trong thực thi nhiệm vụ được giao. Do vậy, nhiệm vụ đặt ra cho Đảng phải bằng mọi biện pháp kiên quyết khắc phục, sửa chữa và hạn chế thấp nhất những sai lầm, khuyết điểm của cán bộ, đảng viên do nguyên nhân chủ quan gây ra.
Nhận thức rõ tác hại của những sai lầm, khuyết điểm do chủ quan gây ra, Đảng ta đã có nhiều giải pháp trong lãnh đạo, trong đó đặc biệt coi trọng xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Tập trung thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp của công tác xây dựng Đảng, đó là: tăng cường xây dựng Đảng về chính trị; chú trọng xây dựng Đảng về tư tưởng; tập trung xây dựng Đảng về đạo đức; tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí… Qua đó, góp phần làm cho cán bộ, đảng viên nhận thức và thực hiện tốt, có chất lượng và hiệu quả những nhiệm vụ của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đề ra. Đồng thời, giúp cho lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị, quan điểm mác xít của cán bộ, đảng viên không ngừng được củng cố, nâng cao; ý thức, trách nhiệm trong việc tu dưỡng, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, lối sống; kỷ luật, kỷ cương của Đảng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị ngày càng được coi trọng và tăng cường, góp phần sửa chữa, khắc phục khuyết điểm, yếu kém, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng, củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng.
Mặt khác, để khắc phục bệnh chủ quan, trong quá trình lãnh đạo Đảng ta xác định phải đổi mới cách ra nghị quyết, phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng cho phù hợp với thực tiễn, yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng. Trong đó, coi trọng đẩy mạnh chất lượng sinh hoạt Đảng, công tác tự phê bình và phê bình trong Đảng, tăng cường sức mạnh của công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng… và nhất là lãnh đạo thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Đảng đã ban hành là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng. Tại Đại hội XIII của Đảng, Đảng ta xác định: “Trong những năm tới phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh hơn nữa xây dựng, chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”[4]. Đồng thời, đề ra 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó xác định rõ 3 nhiệm vụ trọng tâm, 3 giải pháp đột phá để thực hiện trong nhiệm kỳ, mà một trong những nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng Đảng là “đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phát huy trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”[5].
Thực tiễn lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và tổ chức thực hiện có hiệu quả, làm nên những thắng lợi vĩ đại của cách mạng, củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Điển hình là Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 16/01/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tư, Khoá XI về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”; Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30/10/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tư, Khoá XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đã chỉ ra những biểu hiện chủ quan của cán bộ, đảng viên. Đặc biệt, Nghị quyết Trung ương 4, khoá XII, Đảng ta đã chỉ ra 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và trong đó nêu rõ 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; 9 biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống và 9 biểu hiện về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Vì vậy, Đảng ta nhận định, nếu những biểu hiện suy thoái này không được ngăn chặn và khắc phục kịp thời sẽ là cội nguồn của nhiều chứng bệnh, trong đó có bệnh chủ quan của cán bộ, đảng viên, một căn bệnh nguy hiểm và hết sức độc hại. Khi cán bộ, đảng viên mắc phải không chỉ là suy thoái tư tưởng chính trị của bản thân mà trực tiếp làm suy giảm niềm tin của Nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, một trong những nguyên nhân trực tiếp đe doạ sự tồn vong của Đảng và chế độ ta. Do đó, Đảng ta nhấn mạnh, khắc phục bệnh chủ quan, nguyên nhân sinh ra bệnh chủ quan trong cán bộ, đảng viên của Đảng là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và cấp bách của cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp và của chính mỗi cán bộ, đảng viên để xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là lực lượng duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam; đồng thời đấu tranh làm thất bại mọi thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch với âm mưu đẩy nhanh quá trình "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ, tiến tới xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
( Còn tiếp)
Ths Nguyễn Thanh Tâm – Trưởng khoa Xây dựng Đảng
[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr 273.
[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr 273. 313.
[3] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, tr.98.
[4] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, tr.180
[5] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, tr.41